بهصورت گاز بیرنگ با بوی تند و نافذ وجود دارد.
کاربرد های آن:
۱. کاربردهای صنعتی
1. تولید کودهای شیمیایی (بزرگترین مصرف)
بیش از ۸۰٪ آمونیاک تولیدی دنیا صرف ساخت این کودها میشود که رشد گیاهان را افزایش داده و باروری خاک را بالا میبرند.
2. تولید مواد شیمیایی دیگر
آمونیاک پایهی ساخت بسیاری از مواد صنعتی است، از جمله:
اسید نیتریک (HNO₃)
هیدرازین، آمینها، و نیتراتها
مواد منفجره (مثل TNT و نیترات آمونیوم)
3. در صنایع نساجی و کاغذ
برای تنظیم pH، سفید کردن، یا تثبیت رنگ الیاف استفاده میشود.
4. در صنعت پلاستیک و لاستیک
در فرآیند تولید نایلون و سایر پلیمرها استفاده میشود.
5. در تصفیه آب
برای کنترل pH یا بهبود عملکرد کلر در گندزدایی آب کاربرد دارد.
۲. کاربرد در سیستمهای سرمایشی و برودتی
آمونیاک مایع یکی از بهترین مبردها (گاز خنککننده) در یخچالها و سردخانههای صنعتی است.
مزیتش این است که:
ارزان و در دسترس است.
ظرفیت سرمایی بالایی دارد.
اثر گلخانهای بسیار کمتر از گازهای فریون دارد
اما سمی و خورنده است، پس فقط در سیستمهای صنعتی و کنترلشده استفاده میشود.
۳. کاربردهای خانگی و تمیزکنندهها
آمونیاک خانگی (محلول رقیق آمونیاک در آب، حدود ۵ تا ۱۰٪) در خانهداری بسیار استفاده میشود:
1. تمیز کردن شیشه، آینه و سطوح براق
چربی و دوده را بهخوبی حل میکند و رد باقی نمیگذارد.
2. تمیز کردن اجاق گاز و فر
چربیهای سوخته را از بین میبرد.
3. پاک کردن لکههای سرسخت از پارچه یا فرش
(باید با احتیاط و در محیط باز انجام شود.)
4. از بین بردن بوی بد
مخصوصاً بوی کپک یا سیگار در خانهها.
هنگام استفاده باید تهویه مناسب وجود داشته باشد، چون بخارات آن میتواند چشم و مجاری تنفسی را تحریک کند.
۴. کاربردهای آزمایشگاهی و دارویی
1. در آزمایشگاهها
برای تنظیم pH محلولها و تهیهی محلولهای بافر.
به عنوان منبع نیتروژن در برخی واکنشهای شیمیایی.
2. در صنایع دارویی
برای ساخت برخی داروها، ویتامینها و ترکیبات نیتروژندار استفاده میشود.
۵. کاربرد در کشاورزی (بهصورت مستقیم)
آمونیاک بیآب مستقیماً به زمین تزریق میشود تا نیتروژن مورد نیاز گیاه را تأمین کند.
بسیار مؤثر است اما نیاز به تجهیزات و ایمنی بالا دارد چون گاز بسیار خورنده و سمی است.
هشدارهای ایمنی
سمی و خورنده است. استنشاق بخار آن یا تماس مستقیم با پوست میتواند آسیبزا باشد.
باید در محیط باز یا دارای تهویه مناسب استفاده شود.
هرگز با سفیدکننده (وایتکس یا هیپوکلریت سدیم) مخلوط نشود، چون گاز سمی کلرامین آزاد میکند.
در دمای پایین و ظروف مقاوم در برابر خوردگی نگهداری شود.