سوکسوله یکی از دستگاههای مهم در آزمایشگاه شیمی آلی و صنایع غذایی است که برای استخراج مواد جامد با استفاده از حلال بهکار میرود.
به زبان ساده:
سوکسوله دستگاهی است که اجازه میدهد یک حلال بارها و بارها از روی ماده جامد عبور کند تا ترکیبات محلول در آن را بهصورت کامل استخراج کند بدون اینکه مقدار زیادی حلال مصرف شود.
اجزای دستگاه سوکسوله
دستگاه سوکسوله معمولاً از چند بخش اصلی تشکیل شده است:
1. فلاسک جوش
حلال در آن ریخته میشود و با حرارت بخار میشود.
2. بدنه سوکسوله
قسمت میانی دستگاه که محفظه مخصوص قرار دادن نمونه جامد (مثلاً پودر گیاه، خاک یا مواد غذایی) دارد.
دارای یک سیفون است که وقتی سطح حلال بالا میرود، بهصورت خودکار حلال را به فلاسک پایین برمیگرداند.
3. کندانسور
در بالای دستگاه نصب میشود.
بخار حلال را سرد کرده و دوباره به مایع تبدیل میکند تا روی نمونه بچکد.
نحوه عملکرد سوکسوله
1. حلال در فلاسک پایین گرم میشود و بخار آن از لوله بالا میرود.
2. در کندانسور، بخار سرد میشود و روی نمونه جامد میچکد.
3. حلال محلول در مواد را حل میکند و محفظه پر میشود.
4. وقتی سطح مایع بالا رفت، از سیفون عبور کرده و به فلاسک برمیگردد.
5. این چرخه بارها تکرار میشود تا ترکیب مورد نظر کاملاً استخراج شود.
کاربردهای مهم
استخراج چربی از مواد غذایی (مثلاً تعیین درصد چربی در دانههای سویا یا بادامزمینی)
استخراج ترکیبات آلی از گیاهان دارویی
آمادهسازی نمونهها برای آنالیز شیمیایی (GC, HPLC)
نکات ایمنی
از حلالهای فرار (مثل هگزان، اتانول، اتر) استفاده میشود، پس باید در هود آزمایشگاهی انجام شود.
دستگاه هنگام کار داغ میشود؛ باید از گیره و پایه مناسب استفاده کرد.
حلال باید متناسب با ترکیب هدف انتخاب شود.